Drs. C.M. (Chantal) Kapteijn
Onderzoeks-en onderwijsmedewerker Universiteit Utrecht Chantal Kapteijn is gedragsbioloog, werkzaam bij Faculteit Diergeneeskunde (Universiteit Utrecht). Sinds 2007 heeft ze ook haar eigen bedrijf; Ondeugende Viervoeters en verzorgt ze gedragsconsulten voor particulieren. Ook is ze als docent verbonden aan verschillende opleidingen waaronder Tinley Academie (gedragstherapie paard) en Dogvision (gedragstherapie hond) en helpt Chantal nieuwe gedragstherapeuten opleiden.

Onderwerp lezing 1:
Het welzijn van honden in laboratoria.

Training kan het welzijn van dieren verhogen omdat je de voorspelbaarheid van zijn omgeving kunt vergroten waardoor er minder stress optreedt bij o.a. onderzoeken gedaan in laboratoria. Daarnaast is het ook een stukje ‘bezigheidstherapie’ om verveling tegen te gaan. Als we dit vergelijken met onze huishonden is ook voor het merendeel naar de dierenarts gaan zeker geen pretje.

Training als verrijking en om stress te reduceren
Opvallend is dat in Amerika het trainen van dieren onderdeel is van de dagelijkse omgang met dieren. Training wordt daar gezien als verrijking en een goede manier om het contact tussen verzorger en dier goed te houden. Nadat Chantal jarenlang met primaten en exotische zoogdieren gewerkt heeft, houdt ze zich nu meer bezig met het welzijn van honden paarden. Hierbij viel haar op dat er maar weinig getraind wordt met onze huishonden gericht op medische doeleinden. Ondanks dat de meeste honden en hun eigenaar een hondenschool bezoeken worden deze commando’s niet altijd preventief ingezet om stress te verminderen zoals bij de dierenarts. Hierdoor kunnen behandelingen minder soepel verlopen en gaan eigenaren deze vaak ook uitstellen. Ze legt uit dat ook hierbij van groot belang is dat je de leerprincipes snapt en vooral traint op basis van belonen voor goed gedrag. Positieve beloning wordt geassocieerd met verhoogde gehoorzaamheid en welzijn en het voorkomt gedragsproblemen, ditin vergelijking met andere technieken. Het trainen van honden die een medische behandeling moeten ondergaan kun je verdelen in drie groepen: basisgedrag (wegen, transport), vasthouden op positie), gemiddeld gedrag (nagels knippen, medicatie toedienen) en gevorderd gedrag (injecteren, anesthesie, bloedprikken)

Daarna krijgen we nog een paar interessante filmpjes te zien over inspecteren van de oren en de tanden, oog druppelen en een injectietraining bij honden.

Onderwerp lezing 2:
Het welzijn van paarden onder menselijke zorg.

Er is veel te doen omtrent het welzijn van paarden, er wordt zelfs ter discussie gesteld of we over tien jaar nog wel op een paard mogen rijden of dat er een verbod komt. De enige reden dat de dierenbescherming zich hier niet hard in opstelt is waarschijnlijk dat hun achterban paard rijdt. Maar er komt wel steeds meer commentaar op topruiters.

Verbeteren van welzijn door middel van trainen
Chantal richt haar lezing vooral op het verbeteren van het dierenwelzijn bij paarden door middel van training. Daarbij blijkt dat positieve beloning een heel krachtig middel is om paarden op een positieve manier te trainen. Ze gaat in deze lezing in op de voor- en nadelen van positief belonen en op de effecten van huisvesting en prestaties.

Acute en chronische stress
Ze legt het verschil uit tussen acute en chronische stress: acute stress is kortdurend en heeft te maken met de staat van het dier wanneer de voorspelbaarheid en controleerbaarheid van de omstandigheden in de leefomgeving afnemen. Chronische stress komt voort uit lange termijn of permanente staat van het dier wanneer de voorspelbaarheid en controleerbaarheid van de omstandigheden in de leefomgeving langdurig afnemen. Abnormaal gedrag ligt op de loer, waardoor het welzijn negatief beïnvloed wordt.

Huisvesting van paarden
Ze legt uit dat de huisvesting van paarden te wensen overlaat. Dieren worden nu veelal solitair gehuisvest terwijl een paard een groepsdier is. Tegenwoordig heb je de Paddocks Paradise, de HIT actieve stable en de wei als alternatieven. Daarnaast is het dieet van groot belang. Paarden in de Camargue besteden 60% van hun tijd aan eten, dit in vergelijking van onze paarden op stal: hierbij zien we een grote toename in staan en afname in eten.

Welzijnsproblemen zijn wijd verspreid in Nederland en de huisvesting leidt tot fundamentele welzijnsissues. We zien veel abnormaal gedrag bij paarden zoals weven, kribbebijten en luchtzuigen. 30% van alle paarden gaan naar het slachthuis vanwege gedragsproblemen.

Het was Chantal overduidelijk: slechte condities van huisvesting in combinatie met verkeerde voeding kan leiden tot chronische stress en abnormaal gedrag. Positief trainen bij paarden wordt door Chantal toegejuicht, naast een betere huisvesting en voeding. Positief trainen heeft een positief effect op het welzijn van paarden, het kan de controleerbaarheid voor het dier en de motivatie om te participeren aan trainingssessies verhogen, zeker bij paarden met negatieve ervaringen met mensen in combinatie met bijvoorbeeld in de trailer laden. Hierbij laat ze een filmpje zien dat je met een kleine training iets moois kunt bereiken.